قصد خرید یک بازی جدید در استیم یا آیتمی خاص در اپ استور را دارید، اما درست در لحظه پرداخت، با درگاههای ارزی و درخواست ویزا کارت یا مسترکارت مواجه میشوید. این چالش، که برای کاربران ایرانی بسیار آشناست، دسترسی به سرویسهای محبوب جهانی و پرداختهای بینالمللی را تقریبا غیرممکن میکند.
گیفت کارتها دقیقاً برای عبور از همین محدودیتها طراحی شدهاند؛ آنها مانند یک کارت هدیه پیشپرداخت عمل میکنند که به شما اجازه میدهند بدون نیاز به حساب بانکی خارجی، خریدهای ارزی خود را انجام دهید.
در این راهنمای کامل، به زبان ساده بررسی میکنیم که گیفت کارت چیست، چه انواعی دارد (از اپل و گوگل پلی تا پلی استیشن) و چطور میتوانید به سادگی از آنها برای فعالسازی اشتراکها و خریدهای خود استفاده کنید.
گیفت کارت (Gift Card) به زبان ساده چیست؟
گیفت کارت (Gift Card) را میتوان مانند یک کارت هدیهی بانکی یا یک بن خرید دیجیتال در نظر گرفت. شما احتمالاً با کارتهای هدیهی بانکی که در مناسبتها هدیه داده میشوند، آشنا هستید؛ کارتهایی که مقداری پول مشخص در آنها ذخیره شده است.
گیفت کارت هم دقیقاً همین مفهوم را دارد، اما تفاوت اصلیاش این است که معمولاً برای خرید از فروشگاهها و سرویسهای آنلاین خارجی استفاده میشود. فرض کنید میخواهید از اپ استور اپل یک برنامه بخرید یا در بازی پابجی، برای خرید یوسی (UC) و فعالسازی آیتمها و رویال پس اقدام کنید. از آنجایی که این پلتفرمها به کارتهای بانکی ایرانی (شتاب) متصل نیستند، گیفت کارت به عنوان یک راهحل مطمئن برای پرداختهای ارزی عمل میکند.
گیفت کارت دقیقاً چطور کار میکند؟
مفهوم کلیدی در گیفت کارتها، پیشپرداخت (Prepaid) بودن آنهاست. بهترین مثال برای درک این موضوع، سیمکارتهای اعتباری موبایل است. شما ابتدا مبلغی را پرداخت میکنید (مثلاً ۲۰ هزار تومان شارژ میخرید) و سپس از آن اعتبار برای تماس یا اینترنت استفاده میکنید.
گیفت کارت دقیقاً به همین شکل کار میکند:
- شما یک گیفت کارت ۱۰ دلاری گوگل پلی میخرید.
- این یعنی شما ۱۰ دلار اعتبار از پیش پرداخت شده برای پلتفرم گوگل پلی در اختیار دارید.
- این کارت به هیچ حساب بانکی متصل نیست و نمیتوان بیشتر از موجودی آن خرج کرد.
این ویژگی پیشپرداخت بودن، دو مزیت مهم دارد: اول اینکه هزینههای شما کاملاً قابل کنترل است و دوم اینکه امنیت بالایی دارد، چون اطلاعات حساب بانکی اصلی شما در هیچ سایتی وارد نمیشود.
گیفت کارت فیزیکی چه فرقی با گیفت کارت دیجیتال (مجازی) دارد؟
گیفت کارتها به دو شکل اصلی ارائه میشوند، اما کارایی هر دوی آنها کاملاً یکسان است:
- گیفت کارت فیزیکی: این همان کارتی است که در فروشگاههای خارج از کشور به صورت فیزیکی فروخته میشود. یک کارت پلاستیکی شبیه به کارت بانکی که معمولاً باید پوشش امنیتی پشت آن را بخراشید تا به کد دسترسی پیدا کنید.
- گیفت کارت دیجیتال (مجازی): این نوع، رایجترین شکلی است که در ایران استفاده میشود. هنگام خرید آنلاین، شما هیچ کارت فیزیکی دریافت نمیکنید، بلکه فروشنده فقط کد گیفت کارت را از طریق ایمیل یا پیامک برای شما ارسال میکند.
در نهایت، فرقی نمیکند کدام نوع را تهیه کنید؛ چیزی که اهمیت دارد، همان کدی است که دریافت میکنید.
منظور از «کد گیفت کارت» چیست و چه اطلاعاتی همراه آن است؟
چه کارت فیزیکی بخرید و چه دیجیتال، اصل اعتبار و ارزش آن در یک کد (Code) یا پین (PIN) خلاصه میشود. این کد معمولاً یک رشتهی منحصربهفرد از حروف و اعداد است.
این کد، هویت و اعتبار آن کارت است؛ دقیقاً مانند کد ۱۶ رقمی شارژ سیمکارت.
وقتی شما این کد را در حساب کاربری خود (مثلاً در پلتفرم استیم یا اپ استور) وارد میکنید، اعتبار دلاری یا ارزی آن کارت مستقیماً به کیف پول دیجیتال شما در همان پلتفرم اضافه میشود و میتوانید با آن خرید کنید. اطلاعاتی که معمولاً همراه این کد ارائه میشود، شامل مقدار اعتبار (مثلاً ۲۰ دلار) و پلتفرم مقصد (مثلاً مخصوص پلی استیشن) است.
چرا گیفت کارتها در ایران انقدر مهم و پرکاربرد هستند؟
اهمیت گیفت کارتها در ایران، فراتر از یک هدیه ساده است؛ آنها به دلیل محدودیتهای بانکی و عدم دسترسی به پرداختهای جهانی (مانند ویزا کارت)، به یک ابزار مالی ضروری تبدیل شدهاند.
کاربردهای اصلی آنها عبارتند از:
- خرید از سایتهای خارجی: امکان پرداخت ارزی و خرید از پلتفرمهای بینالمللی مانند آمازون ، استیم، اپ استور و گوگل پلی را بدون نیاز به کارت بانکی خارجی فراهم میکنند.
- فعالسازی سرویسهای اشتراکی: برای پرداخت هزینهی اشتراک ماهانهی سرویسهای محبوبی مانند اسپاتیفای، نتفلیکس یا ابزارهای آنلاین که نیاز به پرداخت ارزی دارند، استفاده میشوند.
- کنترل هزینه و امنیت بالا: به دلیل پیشپرداخت بودن (Prepaid)، هزینهها کاملاً قابل مدیریت هستند (مخصوصاً برای والدین). همچنین، چون اطلاعات بانکی شما وارد نمیشود، امنیت بسیار بالایی دارند.
- هدیه دادن آسان و کاربردی: گزینهای عالی برای هدیه دادن به گیمرها و علاقهمندان به تکنولوژی هستند، زیرا به فرد گیرنده قدرت انتخاب برای خرید بازی یا آیتم مورد علاقهاش را میدهند.
آشنایی با انواع اصلی و دستهبندی گیفت کارتها
دنیای گیفت کارتها بسیار متنوع است و تقریباً هر سرویس آنلاینی، کارت مخصوص به خود را دارد. برای اینکه در این تنوع سردرگم نشویم، بهتر است آنها را بر اساس دو معیار اصلی دستهبندی کنیم: یکی بر اساس کاربرد آنها و دیگری بر اساس صادرکننده یا محدودیت استفادهی آنها.
دستهبندی gift card بر اساس کاربرد
سادهترین راه، شناخت گیفت کارتها بر اساس کاری است که برای ما انجام میدهند:
- گیفت کارتهای بازی و سرگرمی (مانند پلی استیشن، استیم، ایکسباکس)
اینها محبوبترین کارتها در میان گیمرها هستند. از آنها برای خرید بازیهای جدید، پرداختهای درونبازی (مثل خرید اسکین یا آیتم) یا شارژ کیف پول اکانت بازی استفاده میشود. برای مثال، گیمرهای کامپیوتر معمولاً با خرید گیفت کارت استیم حساب خود را شارژ میکنند تا بدون دردسر پرداخت ارزی، مستقیماً از فروشگاه Steam بازی بخرند؛ در کنار آن، گیفت کارت پلیاستیشن برای کنسولهای سونی و گیفت کارت ایکسباکس برای محصولات مایکروسافت استفاده میشود.
- گیفت کارتهای فروشگاههای اپلیکیشن (مانند اپل آیتونز و گوگل پلی)
اگر کاربر موبایل هستید، این دسته برای شما ضروری است. برای خرید اپلیکیشنهای پولی، پرداخت درونبرنامهای یا تمدید اشتراکها، به گیفت کارت فروشگاه مربوط به سیستمعامل خود نیاز دارید.
کاربران آیفون و آیپد معمولاً با خرید گیفت کارت اپل اکانت اپل آیدی خود را شارژ میکنند، در حالی که کاربران اندروید از گیفت کارت گوگل پلی برای خرید برنامه و بازی استفاده میکنند.
- گیفت کارتهای خرید آنلاین (مانند آمازون و eBay)
اگر قصد خرید کالای فیزیکی یا دیجیتال از فروشگاههای بزرگ اینترنتی جهان را داشته باشید، این کارتها به کارتان میآیند. گیفت کارت آمازون (Amazon) شناختهشدهترین نمونه در این دسته است.
- گیفت کارتهای سرویسهای پخش موسیقی و فیلم (مانند اسپاتیفای)
برای دسترسی کامل و بدون محدودیت به آرشیو فیلمها یا موسیقیها در پلتفرمهای اشتراکی، باید حق اشتراک آنها را بپردازید. گیفت کارت اسپاتیفای (Spotify) یا گیفت کارت نتفلیکس (Netflix) به شما اجازه میدهند اعتبار حساب خود را برای یک دورهی مشخص (مثلاً یک ماهه) شارژ کنید.
دستهبندی gift card بر اساس صادرکننده
این یک دستهبندی کمی فنیتر اما بسیار مهم است که به ما میگوید گیفت کارت چقدر محدودیت استفاده دارد:
- گیفت کارتهای تکمنظوره (Closed-Loop): فقط برای یک برند خاص
کلمهی Closed-Loop به معنی حلقهی بسته است. این گیفت کارتها فقط و فقط در فروشگاه یا پلتفرم برندی که آنها را صادر کرده، اعتبار دارند.
- مثال: این دقیقاً مانند یک بن خرید است که از یک فروشگاه لباس خاص دریافت میکنید؛ شما نمیتوانید آن بن را در فروشگاه کناری یا رستوران استفاده کنید. گیفت کارت استیم فقط در پلتفرم استیم کار میکند، نه در اپ استور اپل.
- گیفت کارتهای چندمنظوره (Open-Loop): قابل استفاده در شبکههای پرداخت
کلمهی Open-Loop به معنی حلقهی باز است. این کارتها توسط شبکههای پرداخت مالی بزرگ مانند ویزا (Visa) یا مسترکارت (Mastercard) صادر میشوند.
- مثال: این کارتها دقیقاً مانند کارت هدیهی بانکی در ایران یا حتی پول نقد هستند. شما میتوانید از آنها در هر فروشگاه آنلاینی که از شبکهی ویزا یا مسترکارت پشتیبانی میکند، استفاده کنید. این کارتها محدود به یک برند خاص نیستند.
جدول مقایسه: نگاهی سریع به محبوبترین گیفت کارتها و کاربرد آنها
برای درک بهتر، در اینجا جدولی از پرکاربردترین گیفت کارتها و استفادهی اصلی آنها آورده شده است:
|
نام گیفت کارت
|
پلتفرم اصلی
|
کاربرد اصلی
|
|
گیفت کارت اپل (آیتونز)
|
اپ استور (iOS/Mac)
|
خرید اپلیکیشن، موسیقی، پرداخت درونبرنامهای اپل
|
|
گیفت کارت گوگل پلی
|
گوگل پلی (Android)
|
خرید اپلیکیشن، بازی و آیتمهای درون بازی اندروید
|
|
گیفت کارت استیم (Steam)
|
پلتفرم استیم (PC)
|
خرید بازیهای کامپیوتری و آیتمهای بازی
|
|
گیفت کارت پلی استیشن (PSN)
|
کنسول پلی استیشن
|
خرید بازی، آیتمهای بازی و اشتراک پلاس
|
تفاوتهای گیفت کارت با کارت بانکی و کارت اعتباری
اگرچه این کارتها گاهی شبیه به هم به نظر میرسند، اما کارکرد آنها کاملاً متفاوت است. gift card، کارت بانکی متصل به شبکهی شتاب و کارت اعتباری، سه مفهوم مجزا هستند که در ادامه تفاوتهای آنها را به سادگی باز میکنیم.
تفاوت اصلی با کارتهای بانکی (شتاب): کاربرد ارزی در مقابل ریالی
این تفاوت برای ما ایرانیها بسیار ملموس است. ما هر روز از کارتهای بانکی خود استفاده میکنیم:
- کارت بانکی (شتاب): این همان کارت بانکی روزمرهی ماست که به آن دبیت کارت (Debit Card) هم گفته میشود. این کارت مستقیماً به موجودی حساب بانکی ریالی شما متصل است. شما فقط میتوانید تا سقف موجودی ریالی خود در داخل ایران و روی درگاههای متصل به شبکهی شتاب (شبکهی پرداخت داخلی ایران) از آن استفاده کنید.
- گیفت کارت: این کارت به هیچ حساب بانکی متصل نیست. موجودی آن از قبل به صورت ارزی (مثلاً ۱۰ دلار یا ۲۰ یورو) پرداخت و ذخیره شده است. کاربرد آن فقط برای پلتفرمهای خارجی (مثل اپ استور، گوگل پلی یا آمازون) است و در شبکهی شتاب ایران هیچ کاربردی ندارد.
به طور خلاصه، کارت شتاب برای خریدهای ریالی داخلی و gift card برای خریدهای ارزی خارجی استفاده میشود.
تفاوت با کارتهای اعتباری (Credit Card): مفهوم اعتبار در مقابل موجودی از پیش پرداخت شده
اینجا تفاوت اصلی در زمانبندی پرداخت پول و منبع آن است:
- گیفت کارت (پیشپرداخت - Prepaid): همانطور که گفتیم، در این حالت شما اول پول را میپردازید (مثلاً یک گیفت کارت ۲۰ دلاری میخرید) و بعداً از آن اعتبار استفاده میکنید. شما پولی را خرج میکنید که از قبل مالک آن بودهاید و پرداختش کردهاید.
- کارت اعتباری (Credit Card): این کارت دقیقاً برعکس است. شما اول خرید خود را انجام میدهید (حتی اگر در لحظه پولی در حساب نداشته باشید) و آخر ماه، بانک صورتحساب خریدهای شما را ارسال میکند تا آن را پرداخت کنید. در واقع شما با اعتبار بانکی (یک نوع وام کوتاهمدت) خرید میکنید، نه با موجودی واقعی خودتان.
gift card یعنی پرداخت از جیب و خرج کردن پولی که از قبل دادهاید. کارت اعتباری یعنی خرج کردن از اعتباری که بانک به شما داده و باید بعداً آن را بازپرداخت کنید.
آیا گیفت کارت همان کارت پریپید (Prepaid Card) است؟
این یک نکتهی فنی اما مهم است. بله، gift card یک نوع کارت پریپید (Prepaid Card یا کارت پیشپرداخت) محسوب میشود، چون شما در هر دو مورد، پول را از قبل پرداخت کردهاید.
اما یک تفاوت کلیدی وجود دارد که قبلاً به آن اشاره کردیم (بحث تکمنظوره و چندمنظوره):
- گیفت کارت: معمولاً تکمنظوره (Closed-Loop) است. یعنی فقط برای یک فروشگاه یا برند خاص (مثل اپل یا استیم) اعتبار دارد.
- کارت پریپید (عمومی): میتواند چندمنظوره (Open-Loop) باشد، مانند ویزا کارت پریپید یا مسترکارت پریپید. این نوع کارت را میتوانید در هر فروشگاه آنلاینی که از شبکهی ویزا یا مستر کارت پشتیبانی میکند، استفاده کنید (دقیقاً مانند یک کارت اعتباری اما با موجودی از پیش شارژ شده).
بنابراین، هر گیفت کارتی یک کارت پریپید است، اما هر کارت پریپیدی لزوماً گیفت کارت (به معنای محدود به یک برند) نیست.
نکات حیاتی که باید قبل از خرید گیفت کارت بدانید
خرید گیفت کارت به سادگی انتخاب مبلغ و پرداخت ریالی آن نیست. چند نکتهی بسیار مهم وجود دارد که اگر آنها را ندانید، ممکن است پول خود را از دست بدهید یا کدی که خریدهاید، برای شما بی استفاده شود.
خطر کلاهبرداری: از کجا گیفت کارت بخریم که امن باشد؟
مهمترین اصل در خرید گیفت کارت، اعتبار فروشنده است. متاسفانه، کلاهبرداری در این بازار، به خصوص از طریق فروشندگان ناشناس یا آگهیهای وسوسهانگیز در شبکههای اجتماعی، بسیار رایج است.
- ریسکها چه هستند؟ ممکن است کدی که به شما فروخته میشود، قبلاً استفاده شده باشد، تقلبی باشد، یا حتی از روشهای غیرقانونی تهیه شده باشد که منجر به مسدود شدن حساب کاربری شما شود.
- راهحل چیست؟ همیشه از فروشگاههای آنلاین معتبر و باسابقهای که بهصورت تخصصی در زمینهی فروش گیفت کارت فعالیت میکنند خرید کنید. میتوانید گیفت کارت مورد نیازتان را از جیب استور تهیه کنید؛ جایی که اعتبار کدها تضمین شده و پشتیبانی واقعی در اختیار کاربران قرار میگیرد.
مهمترین نکته: قفل منطقهای یا ریجن (Region) گیفت کارت چیست؟
این بخش، حیاتیترین نکته در مورد گیفت کارتهاست که بسیاری از کاربران مبتدی را دچار مشکل میکند.
به زبان ساده، پلتفرمهای آنلاین (مانند اپ استور، استیم یا پلی استیشن) حساب کاربری شما را بر اساس یک کشور یا منطقه دستهبندی میکنند. به این کشور، ریجن (Region) یا همان منطقه گفته میشود. برای مثال، ممکن است حساب اپل شما روی ریجن آمریکا تنظیم شده باشد، در حالی که حساب پلی استیشن شما روی ریجن ترکیه باشد.
حالا، gift cardها نیز دقیقاً بر اساس همین مناطق جغرافیایی و واحد پولی آنها صادر میشوند. به این محدودیت، قفل منطقهای (Region Lock) گفته میشود.
- یک قانون ساده: ریجن گیفت کارتی که میخرید، باید دقیقاً با ریجن حساب کاربری شما یکی باشد.
- مثال واضح: اگر حساب پلی استیشن شما روی کشور ترکیه تنظیم شده است (و قیمتها را به لیر میبینید)، شما فقط باید گیفت کارت لیر ترکیه تهیه کنید. اگر یک گیفت کارت دلاری آمریکا بخرید، کد آن روی حساب ترکیهی شما کار نخواهد کرد و خطای عدم تطابق منطقه دریافت خواهید کرد.
- نتیجه: قبل از خرید هر گیفت کارتی، ابتدا وارد تنظیمات حساب کاربری خود شوید و مطمئن شوید ریجن اکانت شما چیست.
آیا گیفت کارتها تاریخ انقضا دارند؟
این موضوع به نوع گیفت کارت بستگی دارد، اما یک خبر خوب وجود دارد:
در اکثر پلتفرمهای بزرگ مانند اپل، گوگل پلی، استیم و پلی استیشن، اعتباری که شما از طریق گیفت کارت به حساب خود اضافه میکنید، معمولاً تاریخ انقضا ندارد. یعنی اگر ۱۰ دلار به حساب استیم خود اضافه کنید، آن ۱۰ دلار تا زمانی که خرجش کنید، در حساب شما باقی میماند.
اما خودِ کد گیفت کارت (کدی که هنوز استفاده نکردهاید) ممکن است در موارد نادری تاریخ انقضا داشته باشد، مخصوصاً اگر گیفت کارت تبلیغاتی یا مربوط به کمپین خاصی باشد.
- توصیهی ما: بهتر است به محض خرید گیفت کارت ، کد آن را در حساب کاربری خود وارد (Redeem) کنید تا هم از محفوظ بودن اعتبارش مطمئن شوید و هم نگران تاریخ انقضای احتمالی آن نباشید.
آیا گیفت کارتها قابل شارژ مجدد هستند یا یکبار مصرفاند؟
گیفت کارتهایی که ما در ایران به صورت کد دیجیتال میخریم، تقریباً همگی یکبار مصرف هستند.
این کارتها مانند کارت بانکی شما نیستند که بتوانید موجودی آن را تمام کنید و دوباره همان کارت را شارژ کنید. گیفت کارت یک کد با اعتبار مشخص است؛ شما آن کد را استفاده میکنید، اعتبارش به حساب شما منتقل میشود و خودِ آن کد برای همیشه باطل و بلااستفاده میشود. اگر به اعتبار بیشتری نیاز داشته باشید، باید یک گیفت کارت جدید با یک کد جدید خریداری کنید.
معایب و محدودیتهای استفاده از گیفت کارت چیست؟
گیفت کارتها با وجود تمام مزایایی که دارند، ابزارهای بینقصی نیستند و محدودیتهای مشخصی دارند:
- محدودیت ریجن (Region): همانطور که در بالا توضیح داده شد، این بزرگترین محدودیت است.
- محدودیت برند (تکمنظوره بودن): شما نمیتوانید اعتبار گیفت کارت استیم خود را برای خرید از اپ استور اپل استفاده کنید. هر کارت فقط برای پلتفرم خودش معتبر است.
- عدم امکان نقد کردن: اگر گیفت کارتی را در حساب خود شارژ کنید، آن اعتبار دیگر قابل تبدیل به پول نقد (ریال یا دلار) نیست. آن موجودی فقط باید در همان پلتفرم خرج شود.
- ریسک گم شدن کد: کد گیفت کارت مانند پول نقد است. اگر کدی را که خریدهاید قبل از استفاده گم کنید، یا کسی آن را ببیند و زودتر از شما استفاده کند، اعتبار شما از دست رفته و راهی برای بازگرداندن آن وجود ندارد.
نظرات کاربران