واتساپ فقط برای Meta AI؟ تصمیم جنجالی ایتالیا علیه متا

آیا واتساپ قرار است فقط میزبان هوش مصنوعی خود متا باشد؟ فعلاً نه. ایتالیا رسماً به Meta دستور داده سیاست جنجالی‌اش را که مانع حضور ربات‌های هوش مصنوعی رقیب در واتساپ می‌شود، موقتاً تعلیق کند. این تصمیم، در میانه‌ی یک پرونده‌ی ضدانحصار اتخاذ شده و می‌تواند معادلات بازار چت‌بات‌های هوش مصنوعی در اروپا را تغییر دهد.

اصل ماجرا چیست و چرا ایتالیا وارد شد؟

نهاد رقابت ایتالیا، Italian Competition Authority (AGCM)، اعلام کرده شواهد کافی یافته که نشان می‌دهد متا ممکن است با سوءاستفاده از موقعیت مسلط خود، رقابت را در بازار چت‌بات‌های هوش مصنوعی محدود کرده باشد. به‌زبان ساده، وقتی متا اجازه می‌دهد فقط Meta AI در WhatsApp دیده شود و رقبای عمومی را حذف می‌کند، دسترسی بازار و نوآوری فنی می‌تواند آسیب ببیند؛ چیزی که نهایتاً به ضرر مصرف‌کننده است.

AGCM تأکید کرده ادامه‌ی این سیاست، حتی در حین بررسی پرونده، ممکن است آسیب جدی و جبران‌ناپذیر به رقابت وارد کند؛ برای همین دستور تعلیق فوری داده است.

سیاست متا دقیقاً چه چیزی را ممنوع می‌کرد؟

متا در اکتبر سیاست API تجاری واتساپ را تغییر داد و گفت چت‌بات‌های عمومی اجازه توزیع از طریق WhatsApp Business API را ندارند. این یعنی ربات‌هایی مانند OpenAI (ChatGPT)، Perplexity یا Claude نمی‌توانستند از این مسیر به کاربران واتساپ برسند.

نکته مهم:
این ممنوعیت شامل ربات‌های خدمات مشتریِ کسب‌وکارها نمی‌شد. مثلاً اگر فروشگاهی از یک ربات هوش مصنوعی برای پاسخ‌گویی به مشتریانش استفاده کند، همچنان مجاز بود. خط قرمز متا، فقط چت‌بات‌های عمومیِ چندمنظوره بود.

دفاع متا چیست؟

متا می‌گوید API واتساپ اساساً برای توزیع چت‌بات‌های عمومی طراحی نشده و کاربران راه‌های دیگری برای دسترسی به ربات‌های هوش مصنوعی دارند. به بیان دیگر، از نگاه متا، این سیاست محدودکننده‌ی انتخاب کاربران نیست.

اما منتقدان می‌گویند وقتی واتساپ یکی از پرترافیک‌ترین پیام‌رسان‌های جهان است، بستن این درگاه یعنی بستن یک شاهراه مهم.

اروپا هم وارد بازی شده؟

بله. کمیسیون اروپا هم بی‌کار ننشسته و تحقیق جداگانه‌ای را آغاز کرده است. نگرانی اصلی بروکسل این است که این سیاست، ارائه خدمات هوش مصنوعیِ طرف‌های ثالث در منطقه اقتصادی اروپا (EEA) را مختل کند. اگر این برداشت تأیید شود، فشارها بر متا بیشتر خواهد شد.

جمع‌بندی؛ رقابت آزاد یا باغ محصور؟

تعلیق سیاست متا در ایتالیا می‌تواند نقطه‌ی عطفی باشد. اگر نهادهای اروپایی به این جمع‌بندی برسند که این محدودیت‌ها ضد رقابتی است، واتساپ شاید دوباره به میزبانی ربات‌های متنوع‌تر برگردد.