دنیای بازی‌های ویدیویی پر از لحظه‌های درخشان است؛ از آن دست تجربه‌هایی که بعد از تمام شدنشان، فقط می‌خواهی دنباله‌شان را ببینی. اما درست همان‌جا که انتظارها به اوج می‌رسد، گاهی سقوط هم از همان‌جا شروع می‌شود. ساخت دنباله یک بازی موفق، یکی از سخت‌ترین کارهای دنیاست. بازیکنان انتظار دارند تجربه‌ای بهتر ببینند، اما سازندگان اغلب میان حفظ فرمول موفق نسخه قبل و ارائه ایده‌های تازه، گیر میکنند. نتیجه؟ گاهی شاهکار دیروز، تبدیل به ناامیدی امروز می‌شود.
در این مقاله نگاهی داریم به بازی‌هایی که با وجود نام بزرگشان، در نسخههای بعدی نتوانستند همان درخشش را حفظ کنند. البته این متن قرار نیست فقط غر بزند؛ بلکه هدفش این است که یاد بگیریم چرا چنین اتفاقی می‌افتد، چطور می‌توان از آن جلوگیری کرد و چه درسی برای گیمرها و سازندگان در آن نهفته است.
چرا دنبالهها معمولاً شکست می‌خورند؟
پیش از آنکه سراغ مثال‌ها برویم، باید بدانیم «چرا» اصلاً چنین افت‌هایی اتفاق می‌افتد. بسیاری از بازی‌سازان تصور میکنند موفقیت نسخه اول کافی است تا دنباله‌اش هم بفروشد. اما حقیقت این است که بازیکنان تغییر میکنند، انتظارات بالاتر می‌رود و فناوری جدید استانداردها را جابه‌جا می‌کند.
سه دلیل اصلی افول دنبالهها را می‌توان این‌طور خلاصه کرد:
-
وابستگی بیش‌ازحد به نسخه قبل: بازی‌هایی که فقط همان فرمول را تکرار میکنند، به‌جای نوآوری، حس "تکرار داغ" می‌دهند.
-
تغییر افراطی در هویت: گاهی سازندگان چنان سعی میکنند متفاوت باشند که اصل جذابیت نسخه قبل را از بین می‌برند.
-
فشار زمانی و اقتصادی: بازی‌های بزرگ امروزی میلیون‌ها دلار هزینه دارند. وقتی شرکتها عجله دارند، نتیجه معمولاً چیزی نیم‌پز و ناقص است.
تجربه نسخههای کلاسیک؛ جایی که نوستالژی هنوز زنده است
اگر از دیدن افت نسخههای جدید بازی‌های محبوب ناامید شده‌اید، بد نیست گاهی به عقب برگردید و نسخههای کلاسیک را دوباره تجربه کنید. بسیاری از گیمرها باور دارند جذابیت نسخههای اولیه، چیزی فراتر از گرافیک و تکنولوژی است؛ آن حس خالص و ساده‌ای که باعث شد عاشق بازی شویم.
برای امتحان دوباره این خاطرات، می‌توانید از گیفت‌کارت پلی‌استیشن استفاده کنید و بازی‌های قدیمی را روی کنسول خود فعال نمایید. شاید بازگشت به گذشته، همان چیزی باشد که امروز در دنیای پرزرق‌وبرق بازیها کم داریم.
Dead Space 2 وقتی ترس جایش را به اکشن داد
نسخه اول Dead Space یک تجربه خالص وحشت بود؛ تاریکی، تنهایی و استرسی که از هر راهرو می‌بارید. اما در نسخه دوم، سازندگان تصمیم گرفتند مسیر را اکشن‌تر کنند.
گرافیک بهتر شد، سلاح‌ها متنوع‌تر شدند، ولی در این بین حس ترسِ اصلی از بین رفت.
Dead Space 2 هنوز هم بازی خوبی است، اما دیگر آن حس بی‌پناهی نسخه اول را ندارد. درواقع، بازی قربانی تلاش برای «جذاب‌تر شدن برای مخاطب گسترده‌تر» شد. و این درسی است که بارها در صنعت تکرار شده:
وقتی می‌خواهی همه را راضی کنی، در نهایت هیچ‌کس را راضی نمی‌کنی.
Kingdom Hearts 3 دنباله‌ای که بیش از حد منتظرش ماندیم
طرفداران Kingdom Hearts سال‌ها منتظر نسخه سوم بودند، اما پس از انتشار، بیشترشان گیج شدند تا هیجان‌زده. از نظر فنی بازی درخشان بود، دنیاهای دیزنی چشم‌نواز طراحی شده بودند، اما حذف شخصیت‌های Final Fantasy و روایت پراکنده داستان، باعث شد بازی حس "گم‌گشتگی" بدهد.
Kingdom Hearts 3 نشان داد که تأخیر طولانی همیشه به معنی محصول بهتر نیست. وقتی پروژه بیش از حد طول می‌کشد، هماهنگی تیم‌ها از بین می‌رود و ایده‌ها تاریخ‌مصرف‌دار می‌شوند.
Resident Evil 5 وقتی ترس با اکشن قاطی شد
بعد از موفقیت افسانه‌ای Resident Evil 4، همه منتظر یک دنباله حتی بهتر بودند. اما نسخه پنجم بیشتر شبیه به یک فیلم اکشن بود تا بازی ترسناک. همکاری دو نفره (Co-op) در ابتدا جذاب به‌نظر می‌رسید، اما در عمل ترس را از بین برد.
Resident Evil 5 از نظر فروش موفق بود، اما از نظر روح بازی شکست خورد. ترسی که قلب سری را می‌ساخت، جایش را به تیراندازی و انفجار داد. شاید سرگرم‌کننده بود، اما دیگر "رزیدنت ایول" نبود.
Mirror’s Edge Catalyst آزادی بیشتر، کیفیت کمتر
اولین Mirror’s Edge با آن طراحی سفید و قرمز مینیمال و پارکور روانش، یکی از خاص‌ترین بازی‌های نسل خودش بود.
اما Catalyst تلاش کرد با جهان باز و سیستم مأموریت‌های متعدد، تجربه‌ای بزرگ‌تر بسازد.
نتیجه؟ دنیایی وسیع اما بی‌روح.
در حالی‌که نسخه اول مانند یک مسیر دقیق و نفس‌گیر طراحی شده بود، نسخه دوم با ساختار بازش هویت خود را از دست داد. گاهی کمتر، واقعاً بهتر است.
Silent Hill 4: The Room ایده‌ای خوب، اجرای ناقص
هیچ‌کس در ترساندن بازیکن به اندازه Silent Hill استاد نبود، اما نسخه چهارم بیش از آنکه ترسناک باشد، گیج‌کننده بود.
مکانیک جابجایی بین اتاق و جهان بیرون جالب بود، اما تکرار و طراحی ضعیف مراحل، آن حس روانی خاص سری را از بین برد.
با این حال، باید اعتراف کرد که The Room هنوز ایده‌هایی داشت که از زمان خود جلوتر بود. شاید اگر زمان توسعه بیشتری داشت، امروز درباره‌اش جور دیگری حرف می‌زدیم.
Bayonetta 3 جاه‌طلبی بیش‌ازحد، هویت ازدست‌رفته
Bayonetta 1 و 2 هر دو اکشن‌های خیره‌کننده‌ای بودند، اما در شماره سوم، داستان از کنترل خارج شد. بازی هنوز هم پر از صحنه‌های اکشن و طراحی هنری جذاب است، اما روایت پیچیده و گسسته‌اش باعث می‌شود بازیکن احساس کند در میانه کابوسی از مولتی‌ورس‌ها گیر کرده است.
وقتی تمرکز از شخصیت اصلی به جلوه‌های بصری منتقل می‌شود، حتی بهترین گیمپلی هم نمی‌تواند بازی را نجات دهد.
Marvel’s Spider-Man 2 بیشتر، ولی نه لزوماً بهتر
نسخه اول Marvel’s Spider-Man یک موفقیت تمام‌عیار بود: داستان، مبارزات و حس واقعی قهرمان بودن. اما نسخه دوم با وجود نقشه بزرگ‌تر و دو اسپایدی متفاوت، نتوانست همان حس عمق و یکپارچگی را تکرار کند.
شخصیت‌پردازی سطحی‌تر شد و داستان، علی‌رغم جاه‌طلبی، انسجام نسخه اول را نداشت.
البته از نظر فنی بازی بی‌نقص است، اما نشان داد که حتی با بهترین فناوری‌ها، بدون روایت قوی، نمی‌توان در دل بازیکن ماندگار شد.
Dragon Age: The Veilguard وقتی روح Bioware ناپدید شد
Bioware زمانی استاد ساخت شخصیت‌های ماندگار بود، اما در The Veilguard آن جادوی همیشگی ناپدید شد. بازی از نظر بصری زیباست، اما دیالوگ‌ها و روابط سطحی هستند.
به‌وضوح می‌توان حس کرد که تیم نویسندگان قدیمی دیگر در کار نیستند.
Dragon Age همیشه درباره انتخاب‌های اخلاقی و نتایجشان بود؛ اما Veilguard فقط انتخاب‌هایی ظاهری ارائه می‌دهد. درسی مهم برای همه سازندگان: اگر به ریشه خود وفادار نباشی، مخاطب هم از تو دل می‌کند.
الگوی تکرارشونده سقوط
در تمام مثال‌های بالا، یک خط مشترک دیده می‌شود:
یا بازیها بیش‌ازحد از نسخه قبل فاصله گرفتند، یا بیش‌ازحد به آن چسبیدند.
به بیان دیگر، دنباله‌های موفق باید تعادل میان نوآوری و اصالت را پیدا کنند.
بازی‌هایی مثل The Last of Us Part II یا God of War Ragnarok دقیقاً به همین دلیل موفق بودند؛ چون نه تکراری بودند، نه بی‌هویت.
نگاه گیمر ایرانی: چرا این موضوع برای ما مهم است؟
شاید بگویید «به ما چه، ما که سازنده نیستیم!» اما واقعیت این است که بازیکنان ایرانی هم به‌شدت درگیر همین پدیده‌اند.
وقتی یک دنباله ضعیف منتشر می‌شود، شما هم وقت و پولتان را صرف تجربه‌ای می‌کنید که ارزشش را ندارد. از طرف دیگر، شناخت الگوهای شکست باعث می‌شود هنگام خرید بازی، تصمیم بهتری بگیرید.
مثلاً خیلی از گیمرها بعد از ناامیدی از برخی دنبالهها ترجیح می‌دهند به نسخههای کلاسیک برگردند یا از فروشگاه‌های مطمئن مثل جیب‌استور نسخههای دیجیتال بازی‌های قدیمی‌تر را تهیه کنند. درواقع، شناخت تاریخچه بازیها به شما کمک می‌کند انتخابتان دقیق‌تر باشد، نه احساسی.
درس‌هایی برای بازی‌سازان مستقل ایرانی
برای استودیوهای کوچک ایرانی که تازه وارد عرصه ساخت بازی شده‌اند، این مثال‌ها طلایی‌اند.
وقتی می‌خواهید نسخه دوم بازی‌تان را بسازید، باید از خودتان بپرسید:
-
آیا چیزی تازه برای گفتن دارید؟
-
آیا درک درستی از جذابیت نسخه اول دارید؟
-
آیا بازیکن شما همان بازیکن دیروز است؟
مثلاً اگر نسخه اول بازی‌تان روی داستان تمرکز داشت، نسخه دوم را صرفاً به خاطر مد روز اکشن نکنید.
گاهی حفظ روح اثر، مهم‌تر از افزودن ویژگی‌های جدید است.
و اگر می‌خواهید آن را منتشر کنید، مثل تجربه کاربر ایرانی در پلتفرم‌هایی چون جیب‌استور، روی پشتیبانی و به‌روزرسانی مداوم تمرکز کنید، نه فقط عرضه اولیه.
جمع‌بندی: هر صعودی، خطر سقوطی هم دارد
ساخت دنباله برای یک بازی موفق، مثل راه رفتن روی طناب است. یک قدم اشتباه کافی است تا از قله محبوبیت به دره ناامیدی سقوط کنید.
اما در دل همین شکستها، تجربه‌هایی نهفته است که صنعت بازی را جلو می‌برد.
اگر Dead Space 2، Silent Hill 4 یا Spider-Man 2 ضعف‌هایی دارند، به این معنا نیست که بی‌ارزش‌اند. آن‌ها یادآورند که در هنر، هیچ فرمول ثابتی برای موفقیت وجود ندارد.
گیمرها هم باید یاد بگیرند هر دنباله‌ای را با چشمان باز و انتظار منطقی تجربه کنند.
شاید نسخه بعدی محبوب‌ترین بازی شما عالی‌تر باشد، شاید هم نه؛
اما چیزی که همیشه می‌ماند، عشق به بازی و تجربه‌ای است که از هر شکست، درسی تازه می‌سازد.
نظرات کاربران